آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی یکی از آزمایش های بسیار رایج و کاربردی در آزمایشگاه های بالینی می باشد. برای بررسی وضعیت کلی سلامتی بدن و همچنین تشخیص رنج وسیعی از بیماری های مختلف مانند عفونت، آنمی، کم خونی و لوسمی ها مورد استفاده قرار می گیرد و اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک قرار می دهد. این آزمایش کاربرد های زیادی در علم پزشکی دارد و علی رغم ساده بودن آن اطلاعات بسیار کاربردی و مهمی را برای پزشک فراهم می نماید.
در این آزمایش چه چیزی اندازه گیری می شود؟
این آزمایش برای ارزیابی و شمارش سلول های گردشی خون استفاده می شود. این سلول ها شامل گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها می باشد.
گلبول های قرمز خون یا RBC
از جمله اصلی ترین سلول های موجود در خون می باشند.
- هموگلوبین یا Hgb :گلبول های قرمز برای گرفتن و انتقال اکسیژن از ریه ها به هموگلوبین نیاز دارند. هموگلوبین نوعی پروتئین دارای آهن است که بر روی گلبول های قرمز خون قرار دارد و وظیفه اتصال و جا به جایی مولکول های اکسیژن را بر عهده دارد.
- هماتوکریت یا Hct :هماتوکریت بیانگر نسبت گلبول های قرمز خون به کل حجم خون می باشد. در واقع با تقسیم حجم خالص گلبول های قرمز بر حجم کل نمونه خون، درصد هماتوکریت به دست می آید.
- فاکتور MCV :این فاکتور بیانگر میانگین اندازه گلبول های قرمز می باشد.
- فاکتور MCH :این فاکتور بیانگر میانگین هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز می باشد.
- فاکتور MCHC :در این فاکتور غلظت هموگلوبین در یک حجم معینی از خون اندازه گیری می شود.
- فاکتور RDW :معیاری برای اندازه های مختلف گلبول های قرمز می باشد. اندازه گلبول های قرمز در خون یکسان نیست.
گلبول های سفید یا WBC
گلبول های سفید بخشی از دستگاه ایمنی بدن هستند و بدن را در برابر بیماری های عفونی محافظت می کند.
انواع گلبول های سفید
- نوتروفیل ها:در عفونت های حاد مانند بیماری های عفونی و آپاندیسیت حاد در خون افزایش می یابند.
- بازوفیل ها:دارای دانه های درشت آبی تیره در سیتوپلاسم خود هستند که این دانه ها حاوی مواد متعددی از جمله هیستامین هستند که نقش مهمی در واکنش های التهابی دارند.
- ائوزینوفیل ها: در بیماری های ازدیاد حساسیتی و عفونت های انگلی در خون افزایش می یابند.
- لنفوسیت ها:به دو نوع اصلی B و T تقسیم می شوند که در ساخت آنتی بادی و دفاع اختصاصی نقش دارند.
- مونوسیت ها:بزرگترین سلول در جریان خون محسوب می شوند که در مراحل اولیه واکنش های ایمنی در بیگانه خواری یا فاگوسیتوز نقش دارند.
پلاکت ها یا PLT
پلاکت ها در انجام انعقاد و التیام نقش دارند. در واقع هرجا آسیبی به رگ و بافت ها وارد شود، پلاکت ها می توانند باعث بند آمدن خون و ترمیم ناحیه اسیب دیده شوند. از شمارش پلاکت ها برای بررسی وجود بیماری های انعقادی استفاده می شود.
- فاکتور MPV :این فاکتور نیز بیانگر میانگین اندازه های پلاکت می باشد.
- فاکتور PDW :همانند گلبول های قرمز پلاکت ها نیز باید معیاری داشته باشند تا تفاوت سایز بزرگ ترین پلاکت با کوچک ترین پلاکت را ارائه دهد.
آزمایش CBC Diff چیست؟
آزمایش CBC Diff همان آزمایش CBC است با این تفاوت که علاوه بر مواردی که در آزمایش CBC محاسبه می شود در این آزمایش تعداد گلبولهای سفید و درصد هرنوع از گلبول سفید ( لنفوسیت، نوتروفیل، بازوفیل و… ) محاسبه می شود. با توجه به افزایش درصد هر نوع از گلبول سفید عفونت مشخصی قابل تشخیص است.
هدف از انجام تست CBC چیست؟
بررسی وضعیت سلامت عمومی، غربالگری، تشخیص یا پایش انواع بیماری ها و شرایطی که بر سلول های خونی تأثیر می گذارد مانند کم خونی (آنمی)، عفونت، التهاب، سرطان، اختلالات انعقادی (خونریزی).
نوع نمونه قابل اندازه گیری:
نمونه خون کامل
شرایط قبل از آزمایش:
خوردن وعده غذایی پرچرب قبل از انجام این آزمایش منجر به تداخل در نتایج می گردد بنابراین بهتر است قبل از انجام این تست شرایط ناشتایی رعایت شود، اگرچه الزامی برای آن وجود ندارد.
روش انجام تست:
برای انجام این آزمایش از تکنیک شمارش سلولی اتوماتیک (Automated cell count) استفاده می شود.
زمان تقریبی اعلام نتیجه:
کمتر از یک ساعت
تست‌های آزمایشگاهی مکمل:
PBS, CRP, ESR, reticulocyte count, iron, vitamin B12, folate, G6PD, Hemoglobin electrophoresis
اسامی دیگر:
, Complete Blood Count, CBC with diff, Hemogram آزمایش شمارش کامل سلول های خونی
این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟
- به عنوان یکی از آزمایش های چکاپ
- وجود علایم و نشانه های مرتبط با شرایطی که سلول های خونی را تحت تاثیر قرار می دهند مانند آنمی ها، پلی سایتمی، لوسمی ها و …
- وجود علایم مختلف از جمله خستگی، ضعف، کبودی، خونریزی
- وجود علائم و نشانه های حاکی از عفونت و یا التهاب
- زمانی که بیمار تحت شیمی درمانی است، به طور منظم CBC درخواست می‌شود تا اثر این داروها را بر روی سلولهای خونی بررسی نمایند.
چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در هرکدام از موارد زیر می‌شود؟
- گلبول های قرمز : (RBC) بسیاری از شرایط فیزیولوژیک، طرز قرارگیری بدن، ورزش، ارتفاع زیاد، بارداری
- هماتوکریت : (HCT) بارداری، دهیدراسیون
- هموگلوبین : (Hb) ارتفاع زیاد، بارداری
- گلبول های سفید : (WBC) ریتم ساعتی ورزش، بدن درد، تب
- پلاکت : (Plt) ورزش، ارتفاع زیاد، هیجان
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.